Stała ekspozycja „Adam Mickiewicz 1798 – 1855” jest wystawą biograficzną w Muzeum Literatury, ukazującą postać poety, jego środowisko i rodzinę, działalność polityczną i twórczość literacką.

Wystawa – zorganizowana w dwusetną rocznicę urodzin poety – prezentuje najcenniejsze mickiewicziana z kolekcji własnej Muzeum. Oprócz autografu Grażyny, strony rękopisu Pana Tadeusza, można tu zobaczyć fragmenty listów Mickiewicza, czy pierwodruki jego dzieł, niekiedy z dedykacjami. Liczne pamiątki, wśród nich obrazek z nowogródzkiego domu i kuferek podróżny, z którym poeta go opuścił, meble z gabinetu w paryskim Arsenale, przedmioty należące niegdyś do jego żony, Celiny z Szymanowskich, fotografie i wizerunki rodzinne – pochodzą z pozyskanych w latach 1952-1953, 1974, 1978 zasobów wnuczki Marii Mickiewiczówny, prawnuka Jerzego Goreckiego, oraz wdowy po najmłodszym synu Józefie – Luizy Mickiewiczowej. Sąsiadują z rzeczami po Andrzeju Towiańskim (z jego archiwum domowego, pozyskanego w 1960 roku i zachowanymi przez włoskich wyznawców Mistrza (przekazała je w 1977 roku prof. Marina Bersano-Begey z Turynu).

Ważną rolę odgrywają w ekspozycji malarstwo i grafika, przeważnie polskich artystów: Piotra Stachiewicza i Piotra Orłowskiego, Teofila Kwiatkowskiego, Januarego Suchodolskiego, Jana P. Norblina, Piotra Michałowskiego, Cypriana Norwida, Napoleona Ordy, Antoniego Tepy, Zofii Szymanowskiej i innych), a także wyroby rzemiosła artystycznego. Wszystkie dzieła przybliżają odbiorcy epokę, w której żył autor “Ballad i romansów” i pozwalają na zapoznanie się z polską sztuką romantyczną. Łatwo odnaleźć słynny portret „Adam Mickiewicz wsparty na Judahu skale” z 1828 roku autorstwa Walentego Wańkowicza, ale warto zwrócić uwagę i na inne dzieła tego artysty.

Wystawa pokazuje, jak Mickiewicz – należący do pierwszego pokolenia „Polaków urodzonych w niewoli” – stawał się romantykiem, dla rodaków także wieszczem; drogę poety do III części Dziadów i Pana Tadeusza. „Słowiański Byron” zmienia się w orędownika narodów ciemiężonych, a jako mieszkaniec Europy podkreśla swe pochodzenie znad Niemna. Zaprezentowano różnorodną działalność polityczną Mickiewicza na emigracji, od artykułów w Pielgrzymie Polskim po misję polityczno-wojskową w Turcji, podobnie jak wcześniejsze, podporządkowaną “sprawie narodowej”.