Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM Poland) i DSH zapraszają na premierę projektu cyfrowego archiwum relacji mówionych „Głosy ze słowiczej krainy. Relacje biograficzne” – kolekcji wspomnień osób z doświadczeniem uchodźstwa z Ukrainy.

Podczas spotkania porozmawiamy o znaczeniu indywidualnych świadectw życia rozdartego pomiędzy tym, co przed, a co po przymusowej relokacji. Zastanowimy się nad specyfiką pracy z pamięcią i czy osobista opowieść może wspierać w przywróceniu poczucia ciągłości po doświadczeniu straty. Przyjrzymy się, czym dla osób, które opuściły swoje małe ojczyzny – i częstokroć nie mają szansy do nich powrócić inaczej, niż za pomocą takiego właśnie medium – może stać się opowieść.

Pełnoskalowa wojna w Ukrainie, wywołana rosyjską agresją 24 lutego 2022, zmusiła niemal 7 milionów ludzi do opuszczenia kraju. Jest to jeden z najlepiej udokumentowanych konfliktów zbrojnych na świecie – poprzez zapis cyfrowy, fotografię, film, publikacje w mediach społecznościowych, nagrania, notatki, pamiętniki, wiersze, rysunek, sztukę. Jednocześnie, jak zwracają uwagę kulturoznawcy i przedstawiciele ukraińskiej diaspory w Polsce i Europie, pryzmat wojny i jej wpływu na życie często dominuje w sposobie postrzegania osób uchodźczych. Ich głos bywa tłumiony, wspomnienia codzienności w kraju pochodzenia często wydają się odległe, a czasem wręcz nierealne. W rozmowach prowadzonych przez pracowników IOM z zespołu wsparcia psychospołecznego ten wymiar doświadczenia został przywrócony. To, co na co dzień, w powierzchownych spotkaniach niewidoczne, zostało wypowiedziane i jest słyszalne.

Wywiady przeprowadzone między styczniem a październikiem 2024 r. odwracają uwagę od aspektów wojny i deprywacji wynikających z uchodźctwa, ale nie negują wagi tego dramatycznego doświadczenia. Nasi rozmówcy i rozmówczynie wracają pamięcią do czasu przed migracją, rekonstruują swoje dzieciństwo, młodość i wchodzenie w dorosłość. Opowiadają historie osobiste w oparciu o doznania zmysłów: wzroku, smaku, słuchu, dotyku. Dzieląc się własnymi wspomnieniami, tworzą nowe tkanki pamięci, pomagają nam zrozumieć skąd pochodzą, co ich ukształtowało, za czym tęsknią i o co walczyli. Motywem przewodnim tych różnorodnych opowieści bywa codzienność, przechodzenie przez zmianę, adaptacja, nadzieja. Każda z osobna i razem stanowią wyjątkowy zbiór z bezcennym zapisem nieodległej, a minionej rzeczywistości.