Taisia, Anya, Vlad i Samir – to tylko niektórzy świadkowie wojny w Ukrainie, którzy o swoich traumatycznych doświadczeniach opowiadają w pracach wideo zrealizowanych przez kolektyw Open Group. Poruszającą ekspozycję Powtarzajcie za mną II podczas 60. Międzynarodowej Wystawy Sztuki w Wenecji zobaczyło już niemal 400 tysięcy zwiedzających z całego świata. Teraz będzie można ją oglądać w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki.

Wystawa Powtarzajcie za mną II to zbiorowy portret świadków wojny trwającej w Ukrainie, prezentowany w formie instalacji audiowizualnej. Składają się na nią dwie prace wideo zrealizowane w 2022 i 2024 roku. Ich bohaterami są cywilni uchodźcy, którzy opowiadają o wojnie zapamiętanymi dźwiękami broni, a następnie zapraszają publiczność do ich powtórzenia. Artyści wykorzystują formułę karaoke, jednak w tym wypadku akompaniamentem nie są znane przeboje, lecz wystrzały, kanonady, wycie i wybuchy, a tekstem — opisy śmiercionośnej broni. Tak brzmi ścieżka dźwiękowa wojny.

Wideo z 2022 roku zostało nakręcone pod Lwowem w obozie dla tzw. uchodźców wewnętrznych, a jego bohaterowie opowiadają o swoich niedawnych przeżyciach. Praca z 2024 roku była realizowana poza Ukrainą, w miejscach bezpiecznego schronienia (we Wrocławiu, Wiedniu, Berlinie, Wilnie, Tullamore koło Dublina i Nowym Jorku), jednak dla jej bohaterów dźwięki wojny w dalszym ciągu pozostają częścią traumy. Zestawienie wideo z 2022 i 2024 roku ilustruje „postęp” technologii wojennej, ale przede wszystkim podkreśla drastyczną ciągłość pamięci o wojnie i poszerza symbolicznie granice jej zasięgu, wpisując historie bohaterów nowszej pracy w szerszy kontekst obecnego kryzysu uchodźczego.

Artyści Open Group – Yuriy Biley, Pavlo Kovach i Anton Varga – pokazują wojnę jako doświadczenie zbiorowe, niezależne od wieku, pochodzenia, statusu zawodowego i społecznego, oddając głos jej świadkom i skupiając uwagę na indywidualnym przeżywaniu katastrofy.

Projekt kolektywu Open Group Powtarzajcie za mną II, kuratorowany przez Martę Czyż, został zaprezentowany w Pawilonie Polskim na 60. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji. Do tej pory zobaczyło go niemal 400 tysięcy zwiedzających z całego świata.