Interpreten:
André Lislevand Viola da Gamba
Orkiestra Kore
Joanna Boślak-Górniok klawesyn, kierownictwo artystyczne

Programm
Tomaso Albinoni
VI Sonata a cinque g-moll op. 2 nr 11 [8′]
Georg Philipp Telemann
Uwertura D-dur na violę da gamba, smyczki i basso continuo TWV 55:D6 [30′]
... Pause [20′].
Francesco Geminiani / Johann Georg Pisendel
Sonata à quattro c-moll na podstawie Concerto grosso op. 2 nr 2 [8′]
Johann Gottlieb Graun
Koncert D-dur na violę da gamba, smyczki i basso continuo GraunWV A:XIII:4 [30′]

Wedle XVIII-wiecznych przekazów, francuski skrzypek Jean-Baptiste Volumier, pełniąc funkcję koncertmistrza, doprowadził dworską orkiestrę w Dreźnie do poziomu jednego z najlepszych zespołów w Europie. Po śmierci Volumiera w 1728 roku, stanowisko koncertmistrza objął wirtuoz instrumentu, Johann Georg Pisendel. Zanim jednak uzyskał tę posadę, Pisendel rozwijał swoje umiejętności gry na skrzypcach między innymi w Wenecji, gdzie nie tylko kształcił się u Antonia Vivaldiego, ale i zaprzyjaźnił się ze swoim mistrzem. Przyjaźń zaowocowała wzajemnymi dedykacjami utworów, a także przepisywaniem przez Pisendela kompozycji Vivaldiego. Odpisywał on również dzieła innych twórców, na przykład Francesca Geminianiego, którego Concerto grosso op. 2 nr 2 zaaranżował jako Sonatę à quattro. Talent skrzypka był ceniony także przez innych kompozytorów (w tym Tomaso Albinoniego), którzy kierowali do Pisendela dedykacje w swoich utworach. Swe wybitne umiejętności przekazywał także jako nauczyciel, a jednym z jego najsłynniejszych uczniów był Johann Gottlieb Graun – autor wirtuozowskich koncertów na violę da gamba. Na ich powstanie mieli wpływ również wielcy wirtuozi – skomponowane zostały z myślą o wybitnym gambiście, Ludwigu Christianie Hessem. Ten zaś gry na gambie uczył się najprawdopodobniej u własnego ojca, Ernsta Christiana, który wcześniej kształcił się w Paryżu pod okiem samego Marina Marais i Antoine’a Forqueray.

Einfach gesagt... die Philharmoniker! Projekt 4:

Wollte man jedem Land, das in der Musikszene des barocken Europas eine besondere Bedeutung hatte, ein bestimmtes Instrument zuordnen, so würde die Viola da Gamba sicherlich Frankreich zugeordnet werden. Einen solchen Versuch, nationale Verbindungen zu Instrumenten zu finden, unternahm auch der Gambist des 18. Jahrhunderts, Hubert Le Blanc, der seine Abhandlung über das Instrument mit der Feststellung eröffnete:

Die göttliche Intelligenz schenkte den Sterblichen unter ihren vielen Gaben auch die Harmonie. Die Violine fiel an die Italiener, die Flöte an die Deutschen, das Cembalo an die Engländer und die Basse de Viole an die Franzosen.

Choć korzeni francuskiej szkoły gry na gambie należy doszukiwać się w Anglii (tam powstały pierwsze kompozycje akordowe i Anglikom zawdzięcza się rozpropagowanie instrumentu na kontynencie), to właśnie nad Sekwaną działali jedni z najwybitniejszych wirtuozów instrumentu i tam też udoskonalono jego budowę. We Francji kształcili się także muzycy zagraniczni, na przykład niemiecki gambista Ernst Christian Hesse. Za instrument powiązany z violą da gamba uznać można lutnię. Utwory przeznaczone na ten instrument traktował za wzór dla swoich kompozycji na gambę m.in. Antoine Forqueray, muzyk współczesny Marinowi Marais. W ich czasach w kapeli króla Ludwika XIV w Wersalu pracował wybitny lutnista, teorbista i gitarzysta Robert de Visée, który zresztą był także gambistą, o czym wspomina Jean Rousseau w jednym ze swoich listów.

Podobieństwo gamby i lutni mógł zauważyć też Johann Sebastian Bach. Dowodem jest aria Komm süsses Kreuz z Pasji wg św. Mateusza BWV 244, w której kompozytor przewidział solową partię violi da gamba. W pierwotnej wersji instrumentem solowym była tam jednak lutnia.